Enkele weken geleden was ik te gast bij een Literair Café. Mij was gevraagd iets te vertellen over een boek dat me inspireerde. Ik koos voor “Eeuwelingen” van Steffie van den Oord, een boek dat ik al een aantal jaar geleden had gelezen, maar dat nog steeds indruk op mij maakte. De auteur van het boek heeft meerdere 100-jarigen, oftewel eeuwelingen, geïnterviewd. Een van deze eeuwelingen was Hendrikje van Andel, lange tijd de oudste vrouw van Nederland. Hendrikje vertelt in het boek dat zij veel te vroeg geboren werd en de eerste maanden van haar leven doorbracht op de schoot van haar grootmoeder die voor de kachel zat en er zo voor zorgde dat zij niet zou afkoelen. Een menselijke couveuse was haar oma. Ondanks haar vroeggeboorte werd Hendrikje van Andel oudste Nederlander aller tijde, ze bereikte de ongelooflijke leeftijd van 115 jaar. En wat mij het meest fascineert is de manier waarop. Ondanks allerlei lichamelijke mankementen bleef Hendrikje tot het einde toe helder van geest. Op de leeftijd van 113 jaar scoorde zij op een geheugentest vergelijkbaar met 60-70 jarigen. Hoe is het mogelijk dat iemands brein zo lang zo goed kan functioneren? Wat is het geheim van zulke super hersenen?
Verhalen als die van Hendrikje van Andel blijven mijn aandacht trekken. Zo is er Nico van Hasselt, die op zijn 92ste nog (fulltime!) werkt als huisarts. Ongelooflijk. Of wat te denken van Queen Elisabeth van Groot Brittannië? Indrukwekkend hoe zij op 91-jarige leeftijd haar ambt vervult. Ze loopt kaarsrecht, spreekt met een heldere stem en heeft een overvolle agenda. En ik heb niet de indruk dat zij cognitief ook maar iets heeft ingeleverd. Er zijn niet veel hoogbejaarden die haar functie op soortgelijke wijze over zouden kunnen nemen.
Indrukkend zijn al deze verhalen. En zo tegengesteld aan al die patiënten die ik in de kliniek zie. Mensen die op jonge leeftijd een beschadigd brein hebben. Zoals die jonge vader met een hersentumor, of de student die een ernstig neurotrauma heeft doorgemaakt. Of de 28-jarige vrouw die door een encephalitis cognitief zeer ernstig is aangedaan en niet eens in staat is haar eigen naam te zeggen.
Het supergezonde brein en het aangedane brein, twee uiterste van een spectrum, die de ultieme afspiegeling zijn van de neuropsychologie. Een inspirerend vakgebied!
Dr. Carla Ruis
Universitair docent, GZ-psycholoog i.o.t. Klinisch Neuropsycholoog
Psychologische Functieleer, Universiteit Utrecht