Neuropsychologie

Ik ben deeltijds verbonden aan TopCare Center Slingedael te Rotterdam. In Slingedael verblijft een fascinerende maar soms ‘vergeten’ neuropsychologische groep bewoners met het syndroom van Korsakov. Korsakov patiënten vertonen met name grote stoornissen in het geheugen en in executieve functies, vaak vergezeld door bijkomende gedrags- en stemmingsafwijkingen. Om de week reis ik via Utrecht naar Rotterdam. In de afgelopen winterperiode somberde ik regelmatig dat grote delen van mijn treinreizen in relatieve duisternis verliepen. Met het korter worden van de dagen waren stations bij heen- en terugreis aardig donker.

Licht is vreselijk belangrijk voor de mens. Het prikkelt onze zintuigen, beïnvloedt onze stemming, en stimuleert de alertheid. In 2017 ging de Nobelprijs voor geneeskunde naar Hall, Rosbash, en Young, onderzoekers die de moleculaire mechanismen van de biologische klok in kaart hadden gebracht.

Dit gezegd hebbende was het dan ook goed om te merken dat mijn recentere Rotterdam excursies geleidelijk meer licht bevatten. In de periode vanaf januari win je ongeveer twee uur daglicht in een maand.

In Slingedael hebben we recentelijk een gerichte studie naar lichtinvloeden uitgevoerd. Misha Oey – psycholoog te Slingedael – heeft samen met Erik Oudman, Sarah Hoes, en ondergetekende een zogenaamde Dusk to Dawn simulatiestudie opgezet, waarbij ‘s ochtends geleidelijk het licht werd opgevoerd en ’s avonds het langzaam werd gedimd. Eerdere studies hebben reeds laten zien dat Dusk & Dawn simulatie positieve effecten op de nachtrust kan hebben, onder andere bij patiënten met Alzheimer (Gasio et al., 2003;Terman & Terman, 2006). Voor bewoners in instellingen, zoals voor onze Korsakov groep, is dit een belangrijk aangrijpingspunt: immers binnen instellingen zijn al minder dag – nacht cues en er is minder natuurlijke blootstelling aan daglicht.

Drie weken geleden was er plots een kinkje in de lichtkabel. ‘s Ochtends op weg naar Slingedael vond ik het weer verdacht donker. De zomertijd was ingegaan. Of zomertijd nu goed voor de mens is of juist de biologische klok verstoort valt buiten deze Blog. Wel is het maar een korte periode van verandering – immers binnen een paar weken schijnt ‘s ochtends de zon al weer vroeg – en op de terugreis heb je er al helemaal geen last van. Beter nog, mijn eigen terugreis in die periode bevatte enkele wetenschappelijke zonnestralen: de eerste Dusk & Dawn bevindingen lijken veelbelovend. Onze interventie heeft een gunstig effect.

Mooi. Dat geeft letterlijk licht!!

Prof. dr. Albert Postma, Hoogleraar Klinische Neuropsychologie, Psychologische Functieleer, Universiteit Utrecht

Literatuur

Gasio, P. F., Kräuchi, K., Cajochen, C., van Someren, E., Amrhein, I., Pache, M., Savaskan, E. & Wirz-Justice, A. (2003). Dawn–dusk simulation light therapy of disturbed circadian rest–activity cycles in demented elderly. Experimental Gerontology, 38(1), 207-216.

Terman, M., Terman, J. S., (2006). Controlled trial of naturalistic dawn simulation and negative air ionization for seasonal affective disorder. American Journal of Psychiatry, 163(12), 2126‐2133.